In 2022 bereikte de krapte op de arbeidsmarkt een recordhoogte in West-Brabant: het aantal WW-uitkeringen was historisch laag (6.260 in september 2022) en het aantal openstaande vacatures ongekend hoog (19.050 in het tweede kwartaal van 2022). De personeelstekorten zijn overal voelbaar en in veel sectoren zelfs structureel, blijkt uit Regio in Beeld dat recent is verschenen. Dit vraagt om een andere aanpak van de arbeidsmarkt.
“De krapte op de arbeidsmarkt is niet tijdelijk, maar in veel beroepsgroepen structureel. Je ziet daardoor in toenemende mate dat de arbeidsmarkt de economische groei bepaalt en niet, zoals we gewend zijn, andersom”, stelt Marina Siebkes, rayonmanager UWV West-Brabant en Zeeland. “We moeten daarom echt verder kijken dan traditionele oplossingen om personeelstekorten aan te pakken. UWV gaat daar een actievere rol in spelen.”
Meer vacatures dan direct inzetbare werkzoekenden
De arbeidsmarktregio West-Brabant gold medio 2022 als zeer krap. Dit betekent dat er veel meer vacatures zijn dan direct inzetbare werkzoekenden die deze vacatures kunnen vervullen. Het aantal openstaande vacatures is in West-Brabant gestegen van 8.900 eind 2020 tot 19.050 aan het einde van het tweede kwartaal van 2022. De spanning op de arbeidsmarkt in West-Brabant is in het tweede kwartaal van 2022 het hoogst voor ICT-beroepen, dienstverlenende beroepen (waar de horecaberoepen onder vallen), pedagogische beroepen en technische beroepen. Het is vooral in deze beroepsgroepen erg lastig om vacatures te vervullen.
Historisch weinig WW-uitkeringen
Doordat er veel werk beschikbaar is, neemt het aantal WW-uitkeringen in West-Brabant al sinds begin 2022 gestaag af. Eind september werden 6.260 WW-uitkeringen verstrekt. Hoewel er in september nog steeds sprake was van een afname, is deze wel kleiner dan voorgaande maanden. Landelijk is zelfs weer een zeer lichte stijging van het aantal WW-uitkeringen te zien. Er is bovendien economische tegenwind voorspeld, denk aan voortdurende inflatie, stijgende rente, hoge energieprijzen en andere onzekerheid, die ook voelbaar zal zijn op de arbeidsmarkt. Toch is de verwachting dat het aantal vacatures hoger blijft dan het aantal werkzoekenden. Doordat vraag en aanbod van werk niet naadloos op elkaar aansluiten, betekent dat echter niet dat alle werkzoekenden direct een baan kunnen vinden.
Kwalitatieve mismatch en vergrijzing oorzaken structurele krapte
In een aantal sectoren, zoals de techniek, zorg en ICT was voor corona al sprake van krapte, maar ook in andere sectoren steeg de krapte. Deze stijging werd door de coronacrisis tijdelijk gedempt, maar in deze periode stapten veel mensen over naar ander werk, om vervolgens niet meer terug te keren. Daarnaast werken veel mensen in deeltijd en is het aantal studenten dat een opleiding tot een `krapte-beroep´ afrondt niet voldoende om de krapte op te lossen.
Ook de ambities van de overheid op het gebied van de klimaatdoelen en de woningbouw stuwen de krapte verder omhoog. Meer structurele oorzaken van de krapte zijn de kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt en vergrijzing. De komende jaren gaan veel oudere werknemers namelijk met pensioen. Het aandeel werkenden boven de 50 jaar is nog nooit zo hoog geweest en wanneer zij stoppen, moeten de ontstane vacatures ingevuld gaan worden door jongeren en andere werkenden. Het aanbod van jongere werknemers die het gat kunnen opvullen is echter onvoldoende, wat in meer sectoren tot structurele krapte gaat leiden.
Niet iedereen profiteert van de krappe arbeidsmarkt
Toch profiteren niet alle werkzoekenden momenteel van de krappe arbeidsmarkt. Er is namelijk een groep mensen die hun weg naar de arbeidsmarkt niet kan vinden. UWV wil daarom samen met partners (gemeenten, vakbonden, onderwijs en werkgevers) er voor iedereen zijn en een nog actievere rol spelen op de arbeidsmarkt. Door om- en bijscholing kunnen veel werkzoekenden, met of zonder uitkering, geholpen worden naar beroepen met structurele tekorten. Hierdoor ontstaat ook mobiliteit op de arbeidsmarkt, waardoor banen vrijkomen voor mensen die maar moeizaam een plek op de arbeidsmarkt weten te verwerven.
